İç Denetim Nedir?
Uluslararası İç Denetim Enstitüsü (IIA) tanımına göre İç Denetim; bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve objektif bir güvence ve danışmanlık faaliyetidir. Başka bir deyişle denetim; işlerin hedeflere, bütçelere ve usullere uygunluğunun test edilerek belirlenmesidir.
Denetim kelimesi, iletişimin temel öğesi olan dinleme kökünden gelmektedir. Şirketlerde ne olup bittiğine ilişkin pay sahiplerinin bilgi alma ihtiyacı iç denetimin çıkışında önemli rol oynamıştır.
Burada bağımsızlık ve objektiflik kavramlarına ayrı bir yer vermek istiyorum;
Tanımdan da anlaşılacağı üzere bağımsızlık; iç denetim faaliyetinin verimli olmasının anahtar kuralıdır. Bu yüzden de iç denetçi direk yönetim kuruluna bağlı yani patrona bağlı olmalıdır.
Ancak edindiğim tecrübeler göstermiştir ki firmaların en önemli hatalarından biri, iç denetimin ruhuna aykırı olarak, iç denetim departmanını ya da dışardan aldığı iç denetim hizmetini İcra’ya yani CEO ya da Genel Müdüre bağlamalarıdır. Denetlenen yere raporlama yapılması, iç denetçinin bağımsızlığına ve yazdığı raporun objektifliğine aykırı bir durumdur.
İç Denetimin Amacı Nedir?
İç denetimin temel amacı; kurum faaliyetlerini geliştirmek, iyileştirmek ve onlara değer katmaktır.
Bir firmada iyileştirme ve reorganizasyon çalışmaları yapmak için ilk olarak aksayan yerler tespit edilir. Bu aksayan noktaların tespit edilmesi, gerçekleştirilecek iyileştirme çalışmalarının salahiyeti açısından önem arz eder. Tespit (Check up) çalışmalarını gerçekleştirilecek birim ya da danışmanın iç denetim bilgisinin doğru teşhis ve sonrasında uygulanacak tedavi yöntemleri için yeterli seviyede olması önemlidir. İç denetim, firmada aksayan noktalar için nereye daha fazla odaklanılması gerektiğini resmeder, önünüze koyar.
İç Denetimin Kapsamı Nedir?
İç denetim kendi içinde “Faaliyet, Uygunluk ve Finans” olarak 3’e ayrılır:
Faaliyet
Kurum içinde var olan tüm departmanların ya da bir departmanın faaliyetlerinin etkin ve verimli çalışıp çalışmadıklarını test eder. Önceden belirlenmiş kriterleri, işletmenin veya bir bölümünün amaçları, planlanmış bütçeleri gibi performans ölçütleridir.
Uygunluk
Bu departmanlarda çalışan personellerin gerçekleştirmiş oldukları işlemlerin veya faaliyetlerinin patron ya da üst yönetim tarafından belirlenmiş kural veya uyumunun test edilmesidir. Bu denetim türünde denetçi işletme yönetiminin koyduğu politikalara ve kurallara çalışanların uygun hareket edip etmediğini test eder.
Finansal
İşletmenin finansal tablolarının genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkelerine uygunluğunun tarafsız olarak incelenip raporlanma sürecidir. Önceden belirlenmiş kriterleri, genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkeleridir.
İç Denetim Sürecinin Özeti
- Belirlenen standartlara uyulup uyulmadığının saptanması,
- Standartların belirlenmesi,
- Sonuçların belirlenmesi,
- Karşılaştırma,
- Olumlu ya da olumsuz sapmaların belirlenmesi,
- Olumsuz sapmaların düzeltilmesi aşamalarını içermektedir.
İç Denetim; firmaların kuruluş amaçları doğrultusunda:
– Verimlilik ve rekabet gücünü artıracak biçimde yönlendirilmesini,
– İşletme varlıklarının doğru olarak yönetilmesini,
– İşletmede hata ve hilelerin önlenmesini sağlayan,
Yönetime bağlı ancak “bağımsız” denetçiler tarafından yürütülen çalışmalardır.
İç Denetimin Faaliyet Alanları Nelerdir?
Kurumsallaşmış şirketlerde ilk denetim alanı; mal/hizmet üretimine başlamadan önce hammadde, enerji vb. üretim kaynaklarının miktar ve kalite bakımından belirlenen standartlara uygunluğunun incelenmesidir. Bu yolla ileride doğabilecek hatalar için önceden önlem alınmaya çalışılır.
İkinci denetim alanı ise; süreçler ve işlemler sırasındaki denetimlerdir. Bu, üretimin gerçekleşmesi esnasında kritik aşamalarda denetim yapılmasını içerir.
Girdilerin çıktılara dönüştüğü noktalarda yapılan denetimler ise üçüncü denetim alanıdır. Bu denetimler tüm faaliyetlerin bitiminden sonra ilgili yönetici, uzman veya danışman firmaca periyodik zamanlarda yapılır.
İç Denetim Başarıyı Ölçer
Ölçemediğinizi yönetemez, yönetemediğinizi ise denetleyemezsiniz. Denetleme işlevi bir karşılaştırma ve bunun sonucuna göre değerlendirme yapmadır. İstenilen sonuçla alınan sonuç arasındaki olumsuz farkın incelenmesidir. Bir kurumun başarısı, üst yönetim tarafından belirlenmiş hedeflere varmak için yine aynı yönetim tarafından inşa edilmesi beklenen kurum kültürü çerçevesinde faaliyetlerin gerçekleştirilmesi ve bu faaliyetlerin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığının denetlenmesine bağlıdır. Bu denetleme ve raporlamayı gerçekleştirecek olan ise iç denetim fonksiyonudur. Dolayısıyla firma bünyesinde sorunu kaynağında tespit etmeye yönelik en etkili çalışma “İç Denetim” dir.
Şirketlerin ulaşmak istedikleri amaçlar planlama fonksiyonu tarafından, amaçlara ulaşma derecesi ise denetim fonksiyonu tarafından belirlenir. Şirketlerin ulaşmak istedikleri amaçlar ile ulaştıkları noktalar arasında uyum var ise bu durum bir başarı göstergesidir ve bu uyumun yüksek oluşu şirketin kurumsallaşma düzeyini gösterir.
Konu ile ilgili daha detaylı bilgi almak, yönetim, denetim ve kurumsallaşma konularında danışmanlık yada eğitim faaliyetlerimizden faydalanmak istiyorsanız Şirket Gelişim Akademisi olarak her zaman yanınızdayız.
